Richard Stallman ve Özgür Yazılım Felsefesi

Richard Stallman, özgür yazılımı, kullanıcıların büyük şirketler tarafından dikte edilmek yerine programları kontrol edebildiği **siber uzayın kurtuluşu için gerekli olan ilk savaş** olarak tanımlamaktadır.

Özgür Yazılımın Dört Temel Özgürlüğü

Stallman'a göre, özgür yazılımın tanımı, kullanıcıların program üzerinde tam kontrol sahibi olmasını sağlayan dört temel özgürlüğe sahip olmasını zorunlu kılar:

• **0. Özgürlük:** Programı istenilen amaç için çalıştırma özgürlüğü.
• **1. Özgürlük:** Programın nasıl çalıştığını inceleme ve kendi ihtiyaçlarına göre değiştirme özgürlüğü (**Kaynak koduna erişim** bir ön koşuldur).
• **2. Özgürlük:** Orijinal ve değiştirilmiş kopyaları yeniden dağıtma özgürlüğü, böylece başkalarına yardım etme imkanı.
• **3. Özgürlük:** Programın değiştirilmiş kopyalarını başkalarına dağıtma özgürlüğü, böylece tüm toplumun faydalanabilmesi.

Tescilli Yazılım: Esasen "Kötü Amaçlı Yazılım"

Stallman, bu dört özgürlükten herhangi birinin eksik olduğu **tescilli yazılımların** (proprietary software), geliştiricilere kullanıcılara karşı haksız bir güç sağlayan esasen "kötü amaçlı yazılım" (**malware**) olduğunu savunur. Bu haksız güç, geliştiricilere şunları yapma imkanı verir:

• Kullanıcıları **gözetleme** (casus yazılım özellikleri).
• Kullanıcıları **kısıtlama** (kullanım şartları ve teknik engeller).
• Kullanıcıları **sabote etme** (uzaktan kumandalı güncellemeler ve arka kapılar).

Sömürüye Çözüm: GNU/Linux Projesi

Bu sömürüye bir çözüm olarak Stallman ve topluluğu, kullanıcıların çalıştırabileceği ilk eksiksiz ve özgür sistemi ortaya çıkaran **GNU/Linux işletim sisteminin** geliştirilmesini sağlamıştır. GNU/Linux, programlama özgürlüklerini koruyan etik bir alternatiftir.

Özgürlük Hareketinin Önündeki Engeller

Özgürlük hareketinin karşılaştığı temel engeller şunlardır:

1. Büyük teknoloji şirketlerinin güçlü **muhalefeti**.
2. Etik meseleyi teknik bir konuya indirgeyen **"açık kaynak"** (Open Source) teriminin kullanımı. Stallman, bu terimin felsefi ve etik boyutları göz ardı ettiğini belirtir.
3. Okullarda ve eğitim kurumlarında tescilli yazılımların öğretilmesi ve bunun öğrencilere **bağımlılık** aşılaması.

Sonuç: Özgürlük Temel İnsan Hakkıdır

Stallman, bilgi işlem çağında program özgürlüklerinin artık toplumun kurması ve koruması gereken **temel insan hakları** arasında olduğunu ileri sürmektedir. Siber uzaydaki özgürlüğümüzü ve bağımsızlığımızı korumak için, **bilinçli ve etik** seçimler yapmak kritik öneme sahiptir.